In 2019 startte in Huijbergen een nieuwe ecologische gemeenschap in nauwe verbondenheid met de gemeenschap van de broeders van Huijbergen. Broeder Bram Hommel en Marjan Bosch vertellen hoe de samenwerking tot stand is gekomen en nog steeds vorm krijgt.
Wie nietsvermoedend het dorp Huijbergen binnenkomt, zal niet gauw merken dat het een plek is met een historie van krachtige christelijke presentie. Het christelijk geloof is er, zoals bijna overal in Nederland, zieltogend. De katholieke O.L. Vrouwe Hemelvaartkerk is in de zomer van 2022 gesloten. Hooguit merkt de oplettende voorbijganger dat een groot gebouwencomplex aan de rand van het dorpscentrum iets van een religieuze uitstraling heeft. Het is de plek waar ooit een klooster van de Wilhelmietenorde stond. De monniken arriveerden in 1278 en werkten eeuwenlang aan de ontwikkeling van de regio. Zeven jaar na hun vertrek in 1847 stichtte de bisschop van Breda de congregatie van de Broeders van Huijbergen en huisvestte deze in de priorij van de Wilhelmieten. De congregatie richtte zich vanuit haar franciscaanse spiritualiteit op onderwijs en zorg voor de jeugd, met name de zwakkeren onder hen. Na een periode van grote bloei en uitbreiding naar Indonesië en Brazilië, is er nog een laatste communiteit van de broeders in Nederland aanwezig in Huijbergen.
In gesprek over de Huijberg
Dit verhaal zal herkenbaar zijn voor veel congregaties van actieve religieuzen. Uitzonderlijk is echter dat enkele voormalige leden van Milieuklooster Stoutenburg op uitnodiging van de broeders in 2019 neerstreken in het dorp en in nauwe verbondenheid met de broeders de leef-, en werkgemeenschap ‘De Huijberg’ oprichtten. Momenteel telt deze vijf mensen. Vanuit een franciscaanse inspiratie organiseren zij retraites en bieden gastvrijheid in het gastenverblijf van het klooster. Ook hebben ze zich ontfermd over verschillende tuinen rondom het gebouw: een moestuin, een tiny forest, een bloementuin, een schooltuin. En om nog maar iets te noemen: ze hebben in 2021 een kloosterwinkel geopend.
Ik spreek broeder Bram en Marjan in een van de spreekkamers van het klooster. Het valt me op hoe soepel ze elkaar aanvullen. Ze lijken ondanks het generatieverschil en het verschil in kerkelijke achtergrond – Marjan is van protestantse huize – op dezelfde golflengte te zitten.
Ontstaan van de Huijberg
Hoe is de samenwerking tussen de broeders en De Huijberg tot stand gekomen?
Bram: “Ik was in Stoutenburg voor het 25-jarig jubileum van het Franciscaans Milieuproject. Daar hoorde ik dat de gemeenschap zich gedwongen zag te stoppen na een enorme huurverhoging. Een deel van de leden ging naar Sint Agatha. Maar dat liep op een gegeven moment vast. Jij, Gerard, tipte me dat ze een nieuwe plek zochten. Ik vond het wel een mooi idee om hen uit te nodigen. Maar ik realiseerde me ook dat het heel veel voeten in de aarde zou hebben om hier een nieuwe gemeenschap te stichten. Na er een nacht over geslapen te hebben, besloot ik om ze gewoon maar uit te nodigen. Toen is Marion Gieben kennis komen maken. Zij heeft al gauw daarna in haar eentje een start gemaakt met De Huijberg, toen nog onder de titel ‘Bewust natuurlijk leven’. Na de beginperiode legde ze haar plannen voor aan onze gemeenschap. Onze voormalige overste, broeder Reginald, reageerde: ‘Het gaat over geloof, hoop en liefde, daar moeten we achter staan.’ Sommige broeders waren enthousiast, andere terughoudend. Wel zeiden we tegen Marion dat ze het niet in haar eentje moest doen.”
Marjan: “Ik kwam hier in april 2019 samen met mijn man Rob op bezoek bij Marion. We hadden ook in Stoutenburg gewoond, daarna in Sint Agatha, en waren bij de Hoogstraatgemeenschap in Eindhoven terecht gekomen. Maar daar raakten we niet zo thuis. In diezelfde week waren er hier studenten uit Wageningen die een permacultuur-ontwerp voor de tuin presenteerden. Een prachtig plan, Rob en ik hoefden elkaar alleen maar aan te kijken. Ja, daar wilden we wel onze tanden inzetten, met al die kansen eromheen… In de zomer van dat jaar sloten we ons bij Marion aan. Zo zijn er meer van dat soort signalen geweest. De wind stond de goede kant op. Er loopt een lijntje van zegen doorheen. We verwonderen ons regelmatig over de gulheid en openheid van de broeders. Onderlinge verschillen zijn er zeker. Maar er is een soort basisvertrouwen.”
Samenwerking
Hoe leiden jullie ondanks alle verschillen de samenwerking in goede banen?
Marjan: “We hebben regelmatig ons coördinatie-overleg met broeder Bram, broeder Marcus, Rob, Franck Ploum, de beleidsondersteuner van de broeders, sinds kort nieuwe bewoner Jos en ikzelf. Daarin bespreken we niet alleen praktische zaken maar ook onze hoop en verlangens.”
Bram: “Vorig jaar was ons algemeen kapittel in Indonesië. De vraag lag voor of we mochten doorgaan met deze samenwerking of niet. Ter voorbereiding hebben we samen een statement gemaakt en voorgelegd aan het kapittel. Dit werd met algemene stemmen aanvaard. Het was een opluchting voor ons om groen licht te krijgen.”
Marjan: “Dat waren best stevige gesprekken over dat statement. Maar door alles heen voelen we dat jullie niet moeilijk doen. We hoeven elkaar niet helemaal tot het hemd toe uit te vragen. We spreken verschillende talen. Maar we verstaan elkaar.”
Reuring
Wat brengt de samenwerking jullie?
Bram: “Dankzij jullie is er reuring, leven. Vorige week bijvoorbeeld was hier een groep vormelingen uit Goes. Ze liepen een pelgrimage van tien kilometer in kleine groepjes, begeleid door vrijwilligers. Het afsluitende ritueel vond plaats in ons klooster. Het is dan zo vanzelfsprekend dat de mensen van De Huijberg daar een bijdrage aan leveren. Het is ook belangrijk dat we samen kunnen bidden. Elke maand organiseren we vespervieringen. Marjan is betrokken bij de voorbereidingen, en ook bij de bezinningszondagen in de Veertigdagentijd.
Er is trouwens een regenboog van motieven. Daar zit ook eigenbelang bij. We willen als broeders hier blijven wonen. Maar hoe doe je dat verantwoord, met een kleiner wordende groep en een groot gebouw? We willen als broeders ook inspelen op de noden van deze tijd. Een van de noden is de relatie van mensen met de natuur en met elkaar. De Huijberg was een oplossing. Het idealisme van de mensen van De Huijberg inspireert ook ons daarin. Samen werken we aan een nieuwe toekomst voor deze plaats.”
Marjan: “Het is bijzonder om zo welkom geheten te worden. En steeds een stapje verder te zetten. Terugkijkend op de afgelopen vijf jaar besef ik hoeveel hier is gebeurd! Juist omdat het zich stapje voor stapje verder ontwikkelt.”
Zoeken naar zingeving
Zouden jullie andere religieuze gemeenschappen aanbevelen om iets soortgelijks te doen?
Bram: “Het is heel begrijpelijk dat veel religieuzen een mentaliteit van voltooiing hebben aangenomen. Maar het is jammer als men te gemakkelijk zegt: We hebben veel gedaan, het is mooi geweest. De inspiratie die hun leven heeft bezield is de moeite waard om door te geven. Daar moet men dan wel op tijd mee beginnen. Als de meeste leden te oud zijn kan dat niet meer.”
Marjan: “Op plekken als deze klinken verhalen die gehoord willen worden. Daar kan je mensen mee raken. Inspiratie wil zo graag stromen, vloeien! Vaak hebben we heel mooie gesprekken met gasten. Voor sommigen die beschadigd zijn door de Kerk is dat een helende ervaring. Er gebeuren hier mooie dingen!”
Bram: “Er zijn zoveel mensen die zoekende zijn naar zingeving. Er ontstaan allerlei nieuwe vormen van spiritualiteit. Mensen die naar De Huijberg komen zijn vaak sterk gericht op zelfontplooiing. Zelf heb ik veel vertrouwen in de christelijke traditie, die zich door tijden en culturen heen heeft bewezen als bestendig. Het is een grote stroom waarin mensen tot ontplooiing zijn gekomen. Daarin gaat het niet alleen om onszelf, maar ook om de wereld. Het is een verrijkende spiritualiteit, voor jezelf én anderen.”
Marjan: “Dit is een mooie manier van leven. Ik denk dat fysieke plekken zoals deze nodig zijn om elkaar te ontmoeten en inspireren; om ons te verbinden met elkaar, met de aarde, met de Eeuwige. De gemeenschap van Iona spreekt van ‘thin places’, plekken waar hemel en aarde elkaar raken – met slechts een dunne sluier tussen jou en de eeuwigheid om je heen. Wat vragen die van ons?
Tegelijk zie ik ook hoe kwetsbaar we zijn, onze gemeenschap wordt gedragen door maar een handjevol mensen. Dat vind ik wel zorgelijk. Het is een kunst om te voelen: we worden gedragen, we hoeven het niet zelf te doen.”
Bram: “Eigenlijk spreekt uit die kwetsbaarheid ook kracht. Wij worden staande gehouden. Dat gevoel geeft kracht en creativiteit. De wereld heeft nood aan plekken die ruimte bieden. Religieus leven is te menselijk om te verdwijnen.”
Meer informatie
Voor meer informatie over De Huijberg,
Voor meer informatie over de Broeders van Huijbergen,
De broeders en De Huijberg geven ook een gezamenlijke nieuwsbrief met een overzicht van activiteiten van de broeders, de Huijberg en het Wilhelmietenmuseum en met achtergrondinformatie. Via de website van de Huijberg, kunt u zich hierop abonneren.