Een wijngaard verbonden aan het klooster

Zuster Maria Magdalena in de wijngaard
Zuster Maria Magdalena in de wijngaard

De twaalf zusters norbertinessen in Oosterhout zijn op hun oude dag een heel nieuw avontuur aangegaan. Ze maken wijn van de druiven die sinds enkele jaren geoogst worden op het domein van hun Klooster Sint-Catharinadal.

Levende ranken verbonden aan elkaar

Met hun vierde wijn vieren de norbertinessen van Sint-Catharinadal dit najaar het 750-jarig bestaan van hun klooster. “Een mousserende brut, met liefde en toewijding omringd door zusters van het oudste bestaande vrouwenklooster in Nederland”, zo meldt het etiket, dat speciaal voor de gelegenheid is ontworpen met het wapen van de zusters.

De afgelopen drie jaar bottelden zij al een chardonnay, een witte blend en een rosé, die de markt op gaan met namen uit hun rijke religieuze geschiedenis: Augustinus, Norbertus, Ricwera. “En daar kunnen we nog wel even mee vooruit”, verzekert priorin Maria Magdalena van Bussel.

De wijn moet de toekomst van de gemeenschap economisch gezien veilig stellen. “Door de eeuwen heen was er dan weer sprake van een glorietijd en dan weer was het voortbestaan in gevaar”, vertelt ze in het slotje De Blauwe Camer, dat in 1647 tot klooster verbouwd werd. “Maar de zusters wisten altijd weer een manier te vinden om door te gaan.”

Ze laat een oorkonde zien waarop de historie van de orde in fraaie kalligrafie is weergegeven: begonnen in Wouw, gevlucht naar Breda en uiteindelijk Oosterhout, als eerste religieuzen in de ‘Heilige Driehoek’ die nu drie kloosters telt.

“In de tijd van Napoleon bijvoorbeeld, toen de kloosters dicht moesten, begonnen ze een schooltje, zodat ze toch door konden gaan”, wijst ze. “In zo’n situatie kwamen wij in 2008 terecht toen de economische crisis een zware wissel op ons Kunstatelier trok.”

Tot dan toe leefden de zusters van de restauratie van antieke boeken en kalligrafisch werk. Maar de vraag daarnaar nam drastisch af. “Waar is dan nu een gezonde economische basis, waardoor het verhaal van Sint-Catharinadal verder geschreven kan worden en wij onze diaconale opdracht kunnen vervullen?”, zo piekerde de priorin.

Op een nacht zag zij dat het antwoord lag in de gronden rondom het klooster, waar eeuwenlang koeien graasden en mais groeide. “Zodat we onze landerijen konden behouden en iets groens konden doen.”

Met wijnexperts en het erfgoedproject van de provincie Noord-Brabant bedachten de zusters het plan voor de wijngaard. “We wilden geen hop verbouwen voor bier, dat gebeurt al genoeg en past niet bij een vrouwenklooster. Maar een wijngaard, dat is een prachtige bijbelse metafoor! Christus is de wijnstok, wij de ranken die verstrengeld zijn aan Hem, elkaar en de mensen. En we hopen dat we met onze wijn ook vreugde kunnen brengen.”

In 2014 werd het besluit genomen, een jaar later werden op zeven-en-halve hectare grond ruim 33.000 wijnstokken aangeplant en werd de wijngaard ingezegend. In 2017 werd de eerste oogst binnengehaald en in 2018 de eerste fles gebotteld. Over enkele jaren, zo is het plan, wordt de wijngaard met drie hectare uitgebreid.

Voor het werk in de wijngaard en de gelijktijdig aangelegde moes- en kruidentuin doen de zusters een beroep op mensen van de sociale werkvoorziening en een leger vrijwilligers. Er is een aantal betaalde krachten, zoals een wijnmaker en horecapersoneel voor Wijnhuis De Blauwe Camer, waar men kan dineren onder het genot van een goed glas (huis)wijn.

De zusters zelf richten zich op hun gastenhuis en het bezinningsaanbod. Volgens zuster Maria Magdalena vullen beide ‘poten’ elkaar goed aan. “Als norbertinessen zijn wij samen op weg, naar God en naar mensen. De communio is de basis: je brengt het samen tot stand.”

Kernwaarde bij alles is ‘Christus de wijnstok’, stelt ze. Daarover waakt zij als adviseur in het bestuur van de Stichting Sint-Catharinadomein, die de wijngaard uitbaat. “Wij willen ons niet verkopen, maar dicht bij onszelf blijven. Daarom is onze wijn ook niet in elke willekeurige supermarkt te vinden.”

Biologisch is de druiventeelt niet helemaal; daarvoor is de bodem te veel verschraald door de mais en de koeien. “We voegen zoveel mogelijk biologische voeding toe om iets tot ontwikkeling te brengen en we proberen het de bijen naar de zin te maken. Maar plagen moeten we wel bestrijden.”

Een wijngaard is een hele klus, zo weet de priorin inmiddels. “Je zegt ja tegen een ideaal, een droom, tegen Christus en het gemeenschapsleven. Maar het is indringender dan je denkt als je begint. Toch zijn wij erin geslaagd en de communio wordt ten volle beleefd.

 

Pauline van Kempen

Dit artikel verscheen eerder in het Katholiek Nieuwsblad in de reeks groene kloosters.

Meer informatie Norbertinessenpriorij Sint Catharinadal