Publieke verenigingen

Publieke verenigingen / piae uniones

In Nederland bestaan er diverse groepen die als religieuzen leven, maar officieel geen religieus instituut zijn. Officieel zijn ze bijvoorbeeld een publieke vereniging of een pia unio (deze laatste term komt uit het Wetboek van 1917).
In het dagelijks leven maakt dat geen verschil, maar op sommige momenten gelden enkele regels die afwijken van wat gebruikelijk
is bij religieuze instituten. Als er in een dergelijke publieke vereniging of pia unio een knelpunt ontstaat in de bestuurssituatie, moeten de statuten worden geraadpleegd. De belangrijkste vraag is of het bestuur van de vereniging in zijn geheel moet bestaan uit leden.
Als dat niet verplicht is, kan het bestuur grotendeels of helemaal worden toevertrouwd aan een of meer niet-leden.
Als de statuten voorschrijven dat alle bestuursleden lid van de vereniging moeten zijn, hangt de mogelijke oplossing af van de vraag of de vereniging is opgericht door een religieus instituut of door hetzij de H. Stoel, hetzij de Bisschoppenconferentie, hetzij een diocesane
bisschop.

Vereniging opgericht door een religieus instituut

Is de vereniging opgericht door een religieus instituut, zijn er drie mogelijkheden:

1. Onderzoeken in hoeverre een nauwere aansluiting gezocht kan worden bij het religieus instituut waaraan de pia unio/publieke vereniging is verbonden. Afhankelijk van hetgeen in de statuten van de pia unio/publieke vereniging is vastgelegd en de mogelijkheden die de Constituties van het betreffende instituut bieden, kan onderzocht worden of het bestuur van de publieke vereniging kan bestaan uit leden van het religieus instituut waaraan de publieke vereniging is verbonden.
2.  De kerkelijke bevoegde overste verzoeken tot statutenwijziging, waarbij de mogelijkheid tot het benoemen van bestuursleden van buiten de ledenvergadering wordt vastgelegd.
3. De kerkelijke bevoegde overheid (Heilige Stoel, Bisschoppenconferentie of plaatselijke bisschop) verzoeken tot het benoemen van een commissaris die in haar naam de vereniging tijdelijk bestuurt. (CIC c.318 §1)

Vereniging opgericht door de H. Stoel, de Bisschoppenconferentie of een diocesane bisschop

Is de vereniging niet opgericht door een religieus instituut, maar door een andere kerkelijke autoriteit, vervalt de eerstgenoemde mogelijkheid en blijven er twee over:

1. De bevoegde kerkelijke overheid verzoeken tot statutenwijziging, waarbij de mogelijkheid tot het benoemen van bestuursleden van buiten de ledenvergadering wordt vastgelegd
2.  De bevoegde kerkelijke overheid verzoeken tot het benoemen van een commissaris die in haar naam de vereniging tijdelijk bestuurt (CIC c.318 §1)