De religieuzen dromen van een Kerk die méér is dan een gebouw, van een kerkgemeenschap met een open hart. Dat is te lezen in de bijdrage van de KNR aan het Synodale Proces. Het document ‘Verlangen bij te dragen aan een synodale Kerk’ is donderdag 9 juni gepresenteerd aan de religieuzen tijdens een bijeenkomst in de Verkadefabriek. Het document kwam tot stand uit de gespreksverslagen van vijf webinars die de KNR eerder dit jaar organiseerde.
Het Dicasterie voor de Religieuzen in Rome heeft de conferenties van religieuzen uitdrukkelijk gevraagd om zelf een eigen bijdrage vanuit de religieuzen te leveren aan het Synodale Proces. De KNR heeft daar graag gehoor aangegeven en organiseerde vijf online bijeenkomsten. Tijdens het eerste webinar hield prof. Myriam Wijlens een inleiding over het synodale proces van de Kerk. In de vier online bijeenkomsten die daarop volgden gingen religieuzen in kleine groepjes in gesprek rond de verschillende thema’s van de synode. Daarnaast hielden enkele gemeenschappen eigen gespreksbijeenkomsten. Ook deze verslagen zijn verwerkt in het slotdocument.
Geestelijk gesprek
De gesprekken werden gevoerd volgens de methode van het Geestelijk Gesprek. Belangrijk daarin is het naar elkaar luisteren. Deze methode bleek vruchtbaar te zijn. De ontmoeting en uitwisseling tussen leden van verschillende instituten, spiritualiteiten en generaties werden als verrijkend en bemoedigend ervaren. Luisteren is een van de kernwoorden van het Synodale Proces. Dat benadrukte ook broeder Bernardus Peeters, voormalig voorzitter van de KNR en generaal abt van de trappisten in zijn reactie. Tijdens het luisteren naar elkaar ontstaat er ruimte voor verschillende standpunten en meningen. Er blijkt op sommige fundamentele zaken zeker ook verdeeldheid te zijn tussen religieuzen. De schrijvers van het slotdocument hebben deze verschillen niet willen verdoezelen maar brengen die open en eerlijk in.
Open hart
De Kerk gaat de religieuzen zeer aan het hart. Het document laat zien welke dromen en wensen de religieuzen hebben voor de Kerk:
Wij dromen van een Kerk die méér is dan een gebouw,
wij dromen van een kerkgemeenschap met een open hart:
die mensen inspiratie biedt om hun leven een richting te geven;
die er is voor de armen; die sober is en nadenkt over waar wij ons geld aan besteden;
die aandacht heeft voor jongeren;
die vrijmoedig durft te getuigen van het evangelie;
waar leiders en medegelovigen in gesprek blijven met elkaar en werkelijk naar elkaar luisteren;
die samenwerkt met christenen van alle gezindten;
die in gesprek is en samenwerkt met ‘alle mensen van goede wil’;
die als deel van de samenleving vaker van zich laat horen in het publieke debat
Aandacht voor uitgeslotenen
“Religieuzen voelen zich geroepen open te staan voor élk mens: voor arm en rijk; jong en oud; vrouwen en mannen; mensen van Nederlandse afkomst of uit andere landen; voor lhbti-ers. Veel religieuzen vinden het uiterst pijnlijk dat grote groepen mensen veroordeeld en buitengesloten worden door een te strikte interpretatie van de kerkelijke moraal, bijvoorbeeld ten aanzien van seksualiteit en huwelijk.” staat te lezen in het document. Barmhartigheid en gastvrijheid zijn daarbij belangrijke kernwoorden.
Religieuzen voelen zich betrokken bij hulp aan mensen die worden uitgesloten en willen kwetsbare medemensen daadwerkelijk nabij zijn. Ze zien op dit vlak een rol voor zich van ‘spreekbuis zijn’ naar de overheid en politiek. Ook contemplatieve en oudere religieuzen voelen deze betrokkenheid. Zij houden de vensters naar de wereld open door gesprekken, gebed en het financieel steunen van projecten voor mensen in de marge.
Getuigen
Er is pijn en schaamte over het misbruik en daardoor soms schroom om te spreken over het geloof. Anderzijds zijn religieuzen zich vaak bewust van de rijkdom van hun leven. Zij willen die vreugde van hun geloof graag delen. Tijdens de gesprekken kwam naar voren dat ‘spreken’ niet alleen gebeurt met woorden. “Door ons leven als religieus getuigen we al.”
De gastvrijheid en openheid levert vaak mooie ontmoetingen op met allerlei mensen. Kernwoorden daarbij zijn respect openheid, vertrouwen en het accepteren van het anders-zijn. “Wat ons als mensen bindt, is immers belangrijk dan wat ons scheidt.”
“We dienen als Kerk een groter doel,” schrijven de religieuzen in het document. “namelijk om de wereld meer te maken zoals God die heeft bedoeld. In een samenleving waarin individualisme en autonomie zulke dominante waarden zijn, vormen gemeenschappen van religieuzen een teken van tegenspraak”
Voortzetting
Het document eindigt met de hoop dat het synodale proces hier niet stopt. De religieuzen gaan graag verder en verwijzen daarbij naar de Emmaüsgangers. “We gaan graag voort op de weg van synodaliteit en willen zoals de Emmaüsgangers voorbij onze teleurstellingen zien, in het bewustzijn dat de Heer met ons meegaat. Wij streven naar aan grotere eenheid, maar beseffen dat die ook en vooral een gave is van de Heilige Geest. Dat vraagt van ons allen om zo open mogelijk samen op weg te gaan, zonder van tevoren te bepalen waar we uit zullen komen.”
Reacties
Tijdens de slotbijeenkomst reageerden abt Bernardus Peeters, zuster Beatrice Faye, zuster Catharia Al, Mgr. De Korte en zuster Anne-Marie Bos op het slotdocument. Abt Bernardus benadrukte het belang van het luisteren, waarbij ook de stilte van groot belang is. Ook vindt dat het proces verder moet gaan. “Dit was slechts een eerste fase. Het slotdocument is voor de KNR niet het eind maar een begin van de synodale KNR.”
Vanuit Afrika kwam er een reactie van zuster Beatrice Faye, die betrokken is bij het Secretariaat van de Synode. Zij bemoedigde de Nederlandse religieuzen en Westerse kerk. Zuster Catharina Al keek vooruit naar de toekomst. Zij ziet kansen in verschillende ontwikkelingen en hoop dat de Kerk die kansen ook grijpt. Mgr. de Korte zou zelf het vrijmoedig spreken over het geloof vooraan hebben gezet, maar was onder de indruk van de dromen van de religieuzen. Hij herkende enkele spannende thema’s zoals het open staan voor vreemdelingen, anders-denkenden en de lhbti-gemeenschap. “De toekomst is open” zei hij daarover. Ook hij onderschreef de wens van voortzetting van dit synodale proces.
Tot slot gaf zuster Anne-Marie Bos een reactie. Ook zij benadrukte de rijkdom van de gesprekken en het synodale proces. Het document hoopvol en profetisch. De religieuzen voelen zich betrokken bij mensen in de marge, maar in feite bevinden wij als Kerk hier in geseculariseerde Nederland ons ook in de marge. Maar dat is waar de kerk en de religieuzen begonnen zijn. God laat zich zien in heel de schepping. Elk mens is een getuigenis en we hebben de marge nodig om dat te kunnen zien.”
Het verlangen bij te dragen aan een synodale kerk.