De Nederlandse bisschoppen brengen de komende week, van 7 tot en met 13 november een bezoek aan Rome, het zogenaamde Ad Limina bezoek. Zij spreken tijdens hun bezoek met paus Franciscus maar ook met de verschillende departementen van de Romeinse curie, waaronder het discasterie voor de Religieuzen. Ter voorbereiding op dit gesprek heeft het Dicasterie de KNR gevraagd een rapport te sturen over de stand van zaken van het religieuze leven in Nederland. Het rapport geeft een overzicht van het aantal religieuzen, uitgesplitst naar zusters, paters en broeders, in ons land per 1 januari 2022. Deze cijfers zijn ook te vinden op deze website.
Sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen
In het rapport is een aantal sterke en zwakke punten benoemd. Een sterk punt van de religieuze instituten in ons land is dat zij veel met elkaar samenwerken. Het in stand houden van de KNR is daar een voorbeeld van, en zeker ook de solidariteitsinzet in AMA (voor projecten in Latijns Amerika, Afrika en Azië), KNR-PIN (voor sociale en pastorale projecten in Nederland) en KOS (voor onderlinge ondersteuning van kloosters). Meer hierover
Wat religieuzen doen, krijgt waardering. De inzet voor minder bedeelden wordt nog steeds herkend. Het feit dat zij hun leven wijden aan een ideaal, aan God en de medemens, spreekt aan. De gastenverblijven in de kloosters en abdijen voldoen merkbaar aan een vraag. De diverse geestelijke families kunnen elk hun eigen accent geven, en hebben daardoor aan verschillende groepen iets te bieden. Het religieuze gemeenschapsleven laat waarden zien die onze samenleving nodig heeft.
Het belangrijkste zwakke punt is de afgenomen bestuurskracht. De leeftijdsopbouw toont dat aan. Het wordt voor veel religieuze instituten steeds moeilijker om een goed bestuur te vormen. De regelgeving over wie er wel of niet verantwoordelijkheid mag dragen, maakt het probleem nog groter.
Kansen en bedreigingen
De huidige situatie biedt ook kansen. De krimp van de instituten schept kansen tot vernieuwing en nieuwe groei. Er is een tendens te zien om terug te gaan naar de kern, in vormen en taal die passen bij nieuwe omstandigheden.
Het religieuze leven is internationaler geworden. Enerzijds komt dit tot uiting in het feit dat Nederlandse jonge religieuzen hun noviciaat en verdere vormingstijd dikwijls in het buitenland doorlopen. Anderzijds zien we enkele honderden religieuzen die vanuit het buitenland, vaak uit andere continenten, naar Nederland zijn gekomen. Het is een belangrijke vraag of deze beweging aan de gang blijft, en of het religieuze leven in Nederland blijvend op versterking kan rekenen vanuit andere landen en continenten. Om dat te kunnen realiseren is het van wezenlijk belang dat de religieuzen uit andere werelddelen erin slagen hier thuis te geraken. De ervaring leert dat dit niet altijd vanzelf gaat.
Bedreigingen voor het religieuze leven zitten vooral in de secularisering en individualisering in deze tijd. Weinig mensen gaan nog levenslange verbindingen aan. Een lastig punt is verder het feit dat de buitenwereld steeds minder weet heeft van en begrip voor de eigenheid van het kerkelijke en het religieuze leven.
Opmerkelijk is dat het gemeenschapsleven op christelijke basis tegenwoordig navolging vindt. Dit gebeurt niet alleen in de nieuwe bewegingen binnen de katholieke kerk. De meeste nieuwe gemeenschappen noemen zichzelf algemeen christelijk. (zie andere vormen van religieus leven)
Ad Limina
Ad Limina komt van Visitatio ad Limina Apostolorum, dit betekent letterlijk een pelgrimage naar de drempels (graven) van de apostelen. De bisschoppen brengen tijdens hun verblijf in Rome namelijk ook een bezoek aan de graven van Petrus en Paulus. Het is een eeuwenoud gebruik dat pas gewijde bisschoppen deze graven in Rome bezoeken. Sinds het Tweede Vaticaans Concilie wordt dit bezoek door de bisschoppen van een Kerkprovincie gezamenlijk afgelegd. De laatste keer dat de Nederlandse bisschoppen in Rome zijn geweest voor een Ad Limina was in december 2013.
Ter voorbereiding op de gesprekken heeft de Bisschoppenconferentie ook een uitgebreid rapport naar Rome gestuurd waarin de stand van zaken van de Kerk in ons land wordt toegelicht. Het is te lezen op de website van de Kerkprovincie