Al in 2014, na de uitbraak van de Oekraïense crisis met de annexatie van de Krim door Rusland en oorlog in de Donbas, begonnen twee uit Kyiv afkomstige kunstenaars en icoonschilders Oleksandr Klymenko en Sofia Atlantova met het schilderen van iconen op planken van munitiekisten uit het oorlogsgebied in het Oosten van Oekraïne. Het gaat hen er daarbij om de realiteit van de oorlog onder ogen te brengen, en tegelijk een teken van hoop te geven. Iconen als ‘Vensters naar de eeuwigheid’ – zoals dit in de Oosterse theologie sowww.ms wordt aangeduid – openen tegen de achtergrond van de gruwelijke realiteit van oorlog en verwoesting de blik naar een andere werkelijkheid: naar de Verlossing, en naar het rijk van God. Of, in de woorden van de initiatiefnemers: “een transformatie van tekens van dood naar symbolen van leven.”
Niet in de laatste plaats impliceert dit ook een andere realiteit van de mens, die in oorlog slachtoffer wordt van verwoesting, verwonding, dood. Ook de mens is, zoals de icoonschilders in toelichtende teksten benadrukken, een ‘icoon van God’, want geschapen naar Gods evenbeeld’.. Dat geldt uiteindelijk voor alle mensen die lijden onder de gevolgen van de veelvoudige verwoestingen van een oorlog. Sinds de Russische invasie in 2022 heeft een dergelijke statement nog meer actualiteit. Over het project is meer te vinden op de website medbat.org.ua/en/buy-icon-save-a-life/
Tentoonstellingen van deze iconen op munitiekisten zijn sinds 2014 al in een hele reeks Europese landen en steden gehouden. De reacties waren overwegend positief. Heel af en toe kwamen vragen op. Waarom munitiekisten, en niet bijvoorbeeld planken van verwoeste huizen of kerkgebouwen? Is de betekenis van iconen bij de bezoekers van de tentoonstelling wel voldoende bekend? Bij het IvOC werden deze vragen bediscussieerd. Wij hebben uiteindelijk besloten mee te werken aan de organisatie van de tentoonstelling en zullen daar ook uitleg bij geven. Het zal dan ook moeten gaan om theologische aspecten, maar het is vooral een kunstproject, met een positieve boodschap en een humanitair doel.
De tentoonstelling van iconen op munitiekisten zal in oktober in de Sint-Adelbert abdij in Egmond en in december in de Stevenskerk in Nijmegen te zien zijn.
De kunstobjecten zijn te koop. Met de opbrengst wordt een project ondersteund dat zich richt op de zorg voor en begeleiding van gewonde soldaten en burgers op weg naar fysiek en geestelijk herstel.
Data: 17 oktober – 3 november in Egmond
17 december – 3 januari in Nijmegen